De Hollandse IJssel

De Hollandse IJssel was oorspronkelijk een zijarm van de Lek die in Vreeswijk begon. Om twee redenen moest die arm in de 13e eeuw worden afgedamd: de afdamming van de Rijn bij Wijk bij Duurstede had van de Lek een grotere rivier gemaakt en de ontginning van het Hollandse veengebied vroeg om een gedegen afwatering. Dat kon alleen bij een lager waterpeil in de Hollandse IJssel, die ook wel de Goudse IJssel werd genoemd. Op last van graaf Floris V werd een dam aangelegd, die in 1285 gereedkwam (de Dam bij het Klaphek). Sindsdien wordt de Hollandse IJssel uitsluitend door gegraven wateren gevoed, met name de Doorslag. Toch heeft de rivier nog kleinschalige uiterwaarden, waarbij de buitenste dijk (de winterdijk) hoog en steil is. De binnenste dijk (zomerdijk) is laag.

SFEERVOL IJSSELSTEIN
Aan het begin van de IJssel ligt IJsselstein. Ook hier weer een sfeervolle binnenstad waarvan de historie terug gaat tot 1511. De stad stamt al uit een ontginning omstreeks de 11-de eeuw, maar werd keer op keer verwoest. Bezienswaardig zijn de Kasteeltoren, restant van het kasteel dat eind 13-de eeuw voor het geslacht Van Amstel werd gebouwd.
Korenmolen 'De Windotter' stammende uit 1732 en het historische Stadhuis dat rond 1560 werd gebouwd. Vlak daarbij ligt ' De Waag' uit 1599 en de Nederlands Hervormde Kerk aan het Kronenburgplantsoen werd In 1310 in opdracht van Gijsbrecht van Amstel gebouwd. Het Stadsmuseum toont 7 eeuwen stadsgeschiedenis.

BEWAARD IN MONTFOORT
Verderop langs de rivier ligt 'Montfoort'. Binnen de stadsmuren zijn nog veel markante en historische gebouwen uit verschillende perioden bewaard gebleven. Zoals De Commanderije van St. Jan; de Grote of St. Janskerk; het oude stadhuis met IJsselpoort; het 'Kasteel' met oud poortgebouw en achtkantige toren van de voorburcht en Molen de Valk.

HEKSEN-WAAGSTAD OUDEWATER
Beroemd is het stadje door de Heksenwaag, tegenwoordig een museum dat de herinnering levendig houdt aan het verkrijgen van het zo fel begeerde 'Certificaet van Weginghe in der stede tot Oudewater'. 'Heksen' uit geheel Europa kwamen hier naar toe om hun onschuld te bewijzen na een weegproef door het stadsbestuur. Nu nog kan men na weging een certificaat verkrijgen.
Oudewater telt maar liefst 141 monumenten, waarvan zich er 100 in het centrum bevinden. Dat is dan ook in zijn geheel tot beschermd dorpsgezicht verklaard. Het karakteristieke stratenplan is zo goed als door de eeuwen gehandhaafd.